Bunalımdan Yaşama Kültürü

Gazetenin üçüncü sayfasını okuyordum ki, günlük, sıradan haberlerden biri dikkatimi çekti. “Bunalımdaki genç, intihar etti.”
Dün yolda karşılaştığım eski bir arkadaşım ile havadan sudan konuşuyorduk ki “Nasılsın?” diye sordum. “Canım sıkkın, bunalımdayım.” dedi. Bir başka gün işyerinden çalışma arkadaşıma ergenlik çağındaki oğlunu sorduğumda “Dersleri çok ağır, bunalıma girdi zavallı.” cümlesini duydum. Kısacası, evi sokağı, çarşısı, pazarı, iş yeri ile insan ve toplum yaşamı, hiç de bunalımsız bir yaşam değildir.

Denemeyi bunalım olgusu üzerine kurunca, insanın konu ile ilgili yazılmaya değer her şeyi yazması gerekiyor. Çok zor bir durum bu. Kim üstesinden gelebilir ki bunun? O nedenle bu kısacık denemede konuyu enine boyuna irdelemek gibi bir iddiamızın olmadığını baştan söyleyeyim.

Şimdi, bir gününüzü nasıl geçirdiğinizi ele alın. Büyük bir olasılıkla, siz de çoğunluğun bir üyesisiniz. Yer, içer, uyur, kalkar, dolaşır, koklaşır, hastalanır, iyileşir, sonra yine yer, içer, uyur ve kalkarsınız. Siz de, insanların çoğu gibi yadırganmayan bir yaşam içinde yuvarlanıp gidersiniz. Şaşılacak bir şeyde yoktur bunda. Tarihsel geçmişimiz, siyasi ortamımız, toplum içindeki yerimiz, aile yapımız, kişisel özelliğimiz ne kadar değişik de olsa, hepimiz rutin içinde belirli bir yörüngeye çakılmış gibiyizdir. Hatta bu bildik yapıya öyle alışmışızdır ki, şaşırmadığımız gibi değiştirmek içinde bir çaba sarf etmeden yaşamımızı sürdürür gideriz. Yıkım, sarsıntı, savaş hepsi de yazgımızın vazgeçilmez bir parçasıymış gibi gelir bize.

Sonra bir gün birden uçup gider, davranışlarımızdaki düzen. Kolay işler zorlaşır, içinden çıkılmaz bir hal alır. Yaşamın hafifliği, uçarılığı yerini hantallığa bırakır. Nereden geldiğini az çok tahmin ettiğimiz duygusal zincirlemeler dizisi ile yalpalamaya başlarız. Yaşam tekerleği takoza çarpar da çarpar. Bakışımız değişir, ilişkilerimiz kesintiye uğrar. Bilincimiz puslaşır. Her şey birden bire yön değiştirir. İçinde bulunduğumuz durumu fırtına, deprem gibi kelimeler bile ifade etmeye yetmez. Bunalım kapımızı çalmıştır. Ondan başka bir şey yoktur artık. Yaşam bunalımlı bir yaşama dönüşmüştür gelinen noktada.

İnsan denilince “bunalım” gelmelidir akla. Aralarındaki kopmaz bağ, insanı darboğaza sürükler. Çocukken bunalımla ilk karşılaştığımız yer; çoğu kez, ev yaşamıdır. Ana babanın izin vermediği her türlü istek ve davranışlar, çocuğun anlayış ve algılamalarında bunalım olarak yorumlanabilecek acılar, sallantılar meydana getirir. Evde bunalım büyüklerin de yaşamına girer. Aile içi geçimsizlikler, akrabalar arası dargınlıklar da ev yaşamında bunalım demektir. İşyerleri de çeşit çeşit bunalımlara sahnedir çoğun. Ekonomik bunalımlarsa, yalnızca iş kesimini değil, tüm toplumu sarar bazen. Politik bunalımlar ise durmamacasına akan bunalım ırmaklarıyla dolup taşar. Sözün özü; kimi zaman çok, kimi zamansa az bunalım hep bizimle birlikte, onunla iç içeyiz.

Bunalıma salt mantıksal bir işlem gözüyle bakmak yanlıştır. Körü körüne yaşanmadığında bunalım, bazı kimseleri alışılmışa itse de, düşüncelerin gürül gürül aktığı bir iklimdir. Bu nedenle yaşamın ortasına mühür gibi kalıbını basmış bunalımdan kurtulmak zor da olsa, oluşturulacak yeni bir başlangıçla bunun üstesinden gelinir. Bunalımı baskılamak, belirli bir seviyede tutmak tamamen yaşama bakış açımız ile ilgilidir. Kendimizi tanıyor muyuz?, Neden bunalımların peşinden koşuyoruz?, Bir şeyler aramak, bulmak, yaşamımıza anlam vermenin ilk adımı değimlidir?. Kendimize ait yaşam kültürü oluşturduğumuzda, bunalımdan kazasız belasız çıktığımızda bunalımın en değerli armağanına sahip oluruz; bambaşka bir varlığın gözüne. Göz açılmadan, yolu göremeyiz. Bunalımın hakkını vermeyen, bunalımı da yaşamış olamaz. Çabucak bitsin diye acele edemezsin, hızlandırılamayan bir salınışı var bunalımın. Nice fırtınalı arayışlar, nice keskin karşıtlıklar sonucunda gelişe gelişe olgunlaşan düşünceye uygun bir kimliğimiz oluşmuştur.

Kendimizi toplumdan soyutlanmamaya dikkat ederek, sevdayı, dostluğu, düşmanlığı, insanı anlamalıyız sanırım. Bütün bu olgular bunalımdan kurtulmaya yönelik yaşam kültürünün en önemli parçalarıdır.